[Giải thích] - Các nước sẽ đo lường hành động khí hậu tại COP28 như thế nào?

Sharing by Hàng Hóa Futures, 2023 11 30,

Các nước sẽ lần đầu tiên đánh giá xem họ đã lệch hướng bao xa so với mục tiêu kiềm chế sự nóng lên toàn cầu tại hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu COP28 năm nay, một quá trình được gọi là "kiểm kê toàn cầu".

Các chính phủ sẽ xem xét tiến độ cho đến nay cũng như hành động cần thiết để đưa thế giới trở lại đúng hướng. Mục tiêu là đưa ra một kế hoạch vào cuối hội nghị hai tuần của Liên Hợp Quốc tại Dubai.

Việc đánh giá này có thể trở nên gây chia rẽ về mặt chính trị khi nó đặt nền móng cho những năm tới của hành động toàn cầu trong việc cắt giảm khí thải gây nóng lên hành tinh.

Dưới đây là những điều cần biết Kiểm kê toàn cầu (GLOBAL STOCKTAKE)

TẠI SAO VIỆC KIỂM KÊ TOÀN CẦU LẠI QUAN TRỌNG?

Mỗi quốc gia đặt ra các mục tiêu và chính sách riêng của mình để đáp ứng mục tiêu chung của Thỏa thuận Paris năm 2015 là giữ mức nóng lên toàn cầu ở dưới 2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, và hướng tới mức 1,5 độ C.

Theo thỏa thuận năm 2015, các nước phải đánh giá tiến độ của họ tính đến năm nay, và sau đó 5 năm một lần. Dựa trên kết quả, các nước có thể bị thúc ép đặt ra các chính sách khí hậu tham vọng hơn hoặc đóng góp nhiều hơn vào quỹ tài chính để giúp các nước đang phát triển áp dụng năng lượng sạch.

Kiểm kê năm nay cũng có thể cung cấp hướng dẫn quan trọng khi các nước chuẩn bị cập nhật các mục tiêu cắt giảm khí thải của họ vào năm 2025. Ví dụ, kiểm kê có thể khuyến nghị rằng các mục tiêu cắt giảm CO2 nên bao phủ toàn bộ nền kinh tế của một quốc gia, không chỉ một số ngành nhất định.

THẾ GIỚI ĐÃ LỆCH HƯỚNG TRONG VIỆC ĐẠT CÁC MỤC TIÊU KHÍ HẬU KHÔNG?

Vào tháng 9, Liên Hợp Quốc đưa ra một đánh giá sớm về kiểm kê toàn cầu, cho thấy các nước đang tụt lại phía sau rất xa so với các mục tiêu khí hậu. Báo cáo nói rằng hành động cần thiết "trên tất cả các mặt" để giữ mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu ở mức 1,5 độ C - ngưỡng mà các nhà khoa học nói rằng nếu vượt quá sẽ dẫn đến các tác động khí hậu nghiêm trọng và không thể đảo ngược hơn.

Mặc dù số lượng các nước đặt ra các mục tiêu cắt giảm CO2 tăng vọt kể từ Thỏa thuận Paris, nhưng các kế hoạch phát thải hiện tại vẫn đang đưa thế giới trên con đường ấm lên ít nhất 2,5 độ C, ước tính của LHQ.

Nhiều nước cũng chưa đặt ra các chính sách ngắn hạn đủ mạnh để định hướng nền kinh tế của họ hướng tới các mục tiêu phát thải vào năm 2030 và 2050.

Nhiệt độ trung bình toàn cầu đã tăng 1,2 độ C kể từ thời kỳ tiền công nghiệp, gây ra hạn hán lan rộng cùng các đợt nắng nóng, cháy rừng và bão chết người thường xuyên hơn trên khắp thế giới.

ĐÁNH GIÁ TOÀN CẦU SẼ THÚC ĐẨY HÀNH ĐỘNG KHÍ HẬU NHƯ THẾ NÀO?

Ngay cả trước khi đánh giá toàn cầu bắt đầu, các nước đã tranh cãi về phạm vi của các kế hoạch trong tương lai - bao gồm việc liệu họ có cam kết loại bỏ việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch, chấm dứt đầu tư vào các nhà máy điện than mới hoặc tăng gấp ba công suất năng lượng tái tạo trong thập kỷ này hay không.

Các đại biểu COP28 cũng sẽ cần quyết định xem đánh giá toàn cầu có nên đề xuất hành động cho các ngành cụ thể, chẳng hạn như ngành năng lượng hoặc sản xuất, hay không.

Báo cáo tháng 9 của LHQ kêu gọi các nước cắt giảm điện than phát thải CO2 từ 67% đến 82% so với mức năm 2019 vào năm 2030.

Báo cáo cũng kêu gọi nhiều tài chính hơn để giúp các nước nghèo áp dụng năng lượng sạch, và lưu ý rằng hàng tỷ đô la vẫn đang được đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch mỗi năm.

Liên minh châu Âu muốn đánh giá toàn cầu tạo ra "các tín hiệu chính sách cụ thể" cho các nước tuân theo.

Một số nước đang phát triển cho rằng đánh giá toàn cầu nên tập trung vào việc gây sức ép lên các nước giàu có làm nhiều hơn, vì họ đã đóng góp phần lớn lượng phát thải vào bầu khí quyển kể từ cuộc Cách mạng Công nghiệp, các nhà ngoại giao nói.

"Đây là nơi chúng ta đánh giá và xem chúng ta đang ở đâu - khoảng cách giữa các mục tiêu và tham vọng của chúng ta, và hành động thực tế là gì. Sau đó cần quyết định... chúng ta sẽ làm gì từ đây", Bộ trưởng Chính sách Khí hậu Toàn cầu của Đan Mạch Dan Jorgensen nói với Reuters.

(Kate)