Hướng dẫn thuật ngữ khí hậu của Liên Hợp Quốc, từ NDCs đến 'unabated' emissions (phát thải "không được kiểm soát")

Sharing by Hàng Hóa Futures, 2023 11 29,

Đúng vậy, các cuộc đàm phán khí hậu toàn cầu kéo dài hàng thập kỷ đã tạo ra một tập hợp phức tạp các cụm từ và từ viết tắt, khi các nước vật lộn với khoa học và mục tiêu chính sách mới nhằm hạn chế phát thải công nghiệp và chuẩn bị cho một thế giới ấm hơn.

Đây là hướng dẫn sơ bộ về thuật ngữ đang được sử dụng tại COP28 Dubai, Hội nghị Thay đổi Khí hậu Liên Hợp Quốc năm nay.

GLOBAL WARMING - Nóng lên toàn cầu hoặc Hâm nóng toàn cầu

Thuật ngữ này mô tả sự gia tăng dần dần nhiệt độ trung bình toàn cầu, hiện nay đã cao hơn 1,1 độ C so với mức trung bình nhiệt độ tiền công nghiệp. Thuật ngữ "biến đổi khí hậu" được sử dụng rộng rãi hơn để mô tả sự nóng lên toàn cầu và các hậu quả của nó, bao gồm các hiện tượng thời tiết cực đoan khác nhau.

GREENHOUSE GASES - Khí nhà kính

Những khí này giam giữ nhiệt, được viết tắt là GHG, gây ra sự ấm lên của bầu khí quyển thông qua hiệu ứng nhà kính. GHG bao gồm vô số các loại khí, nhưng methane và carbon dioxide - những loại có tác động lớn nhất - còn được gọi là "phát thải carbon" vì cả hai phân tử đều chứa các-bon. Lượng dư thừa phát thải các-bon của thế giới chủ yếu đến từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch và các hoạt động công nghiệp khác.

UNFCCC - The United Nations Framework Convention on Climate Change - Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) 

Đây là hiệp ước được thông qua vào năm 1992 nhằm đồng thuận ngăn chặn biến đổi khí hậu. Kể từ đó, hiệp ước này đã thu hút gia nhập của gần 200 quốc gia.

IPCC - The Intergovernmental Panel on Climate Change - Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu

là cơ quan khoa học chính thuộc UNFCCC. Bao gồm các nhà khoa học từ các quốc gia thành viên UNFCCC, IPCC phát hành báo cáo cách 6-7 năm mô tả sự đồng thuận khoa học toàn cầu về khoa học khí hậu. Hai báo cáo gần đây nhất được công bố vào năm 2021 và 2022.

COP - Conference of the Parties - Hội nghị các bên

Mô tả hội nghị thượng đỉnh hàng năm của các quốc gia thành viên UNFCCC, với hội nghị COP28 năm nay diễn ra tại Dubai đánh dấu cuộc hội thảo thứ 28 kể từ khi Hiệp ước UNFCCC có hiệu lực vào năm 1994.

PARIS AGREEMENT - THỎA THUẬN PARIS

Kết quả của các cuộc đàm phán COP21 tại Paris, hiệp định năm 2015 này thấy các nước đồng ý cố gắng hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức "thấp hơn đáng kể" 2 độ C (3,6 độ F) so với mức trung bình tiền công nghiệp, với mục tiêu giữ mức 1,5 độ C (2,7 độ F). Nó cũng kêu gọi các cam kết cắt giảm phát thải quốc gia được cập nhật mỗi 5 năm.

NDCs - Nationally Determined Contributions - Đóng góp quốc gia xác định

là những cam kết của các nước về việc cắt giảm phát thải và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu. Chúng được các chính phủ nộp cho UNFCCC.

GLOBAL STOCKTAKE - ĐÁNH GIÁ TOÀN CẦU

Theo yêu cầu của Thỏa thuận Paris về việc tăng cường tham vọng cắt giảm phát thải, đánh giá toàn cầu sẽ được thực hiện mỗi 5 năm để đo lường tiến trình toàn cầu trong việc hạn chế sự nóng lên. COP28 tại Dubai sẽ chứng kiến cuộc kiểm toán như vậy lần đầu tiên.

UNABATED EMISSIONS - PHÁT THẢI KHÔNG ĐƯỢC KIỂM SOÁT

Các nhà đàm phán ngày càng sử dụng tính từ "không được kiểm soát" (unabated) trước "phát thải" để mô tả ô nhiễm carbon không được bắt giữ/thu giữ bởi các công nghệ mới như bắt và lưu trữ carbon.

PHASE OUT - DẦN LOẠI BỎ

Quá trình giảm dần trong sản xuất và sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Hội nghị COP26 tại Glasgow đã chứng kiến các quốc gia cam kết giảm dần việc sử dụng than đá.

MITIGATION - GIẢM THIỂU (GIẢM NHẸ)

Thuật ngữ này đề cập đến việc giảm phát thải khí nhà kính để làm chậm nếu không ngừng quá trình nóng lên toàn cầu, và là trọng tâm của quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu từ nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn năng lượng tái tạo.

ADAPTATION - THÍCH ỨNG

Chuẩn bị hoặc "thích ứng" với các điều kiện của một thế giới nóng lên, bao gồm nhiều đợt nắng nóng và mực nước biển dâng cao hơn, có thể bao gồm các chiến lược như trồng cây để tạo bóng mát hoặc bảo đảm chuỗi cung ứng khỏi những gián đoạn do thời tiết cực đoan.

NET ZERO - KHÔNG PHÁT THẢI RÒNG (TRUNG BÌNH RÒNG BẰNG KHÔNG)

Không phát thải ròng hay trung bình ròng bằng không, không có nghĩa là không thải ra bất kỳ lượng phát thải nào, mà là không thải ra nhiều hơn lượng có thể được thu hồi lại bởi các công nghệ giảm thiểu CO2, trồng cây, hoặc các biện pháp khác. Đạt được mức không phát thải ròng có nghĩa là nồng độ các khí nhà kính trong khí quyển ngừng tăng. Hầu hết các nước đặt mục tiêu đạt không phát thải ròng vào năm 2050.

CARBON OFFSETS - CÁC KHOẢN BÙ TRỪ CARBON

Các chương trình bù trừ carbon liên quan đến việc đền bù cho chính phủ hoặc các công ty về các khoản đầu tư tạo ra giảm phát thải ở nơi khác, ví dụ như phục hồi một khu rừng hoặc trồng rong biển ngoài khơi. Các dự án giảm phát thải có thể đủ điều kiện nhận tín chỉ carbon, những tín chỉ này có thể được bán trên thị trường carbon hoặc được sử dụng để giảm lượng phát thải được báo cáo của một công ty hoặc chính phủ.

LOSS AND DAMAGE - TỔN THẤT VÀ THIỆT HẠI 

Tại Hội nghị COP27 năm ngoái, các chính phủ đã thống nhất thành lập một quỹ để hỗ trợ các quốc gia nghèo đang phải gánh chịu các thảm họa do biến đổi khí hậu gây ra, nhưng các chi tiết vẫn đang trong quá trình quyết định, bao gồm ai sẽ đóng góp vào quỹ và quỹ sẽ được quản lý như thế nào.

GREEN CLIMATE FUND - QUỸ KHÍ HẬU XANH

Một quỹ khác được thành lập theo Thỏa thuận Paris, nhằm phân bổ 100 tỷ USD mỗi năm từ các nước giàu có để giúp các nước đang phát triển tài trợ cho quá trình chuyển đổi năng lượng và các dự án thích ứng với thế giới nóng lên.